10+1 SOS για την υπέρταση

Αυξημένη περίμετρος μέσης, περιττά κιλά, αλατισμένα φαγητά, κληρονομικότητα, έλλειψη συστηματικής άσκησης, κάπνισμα, αλκοόλ και αντιφλεγμονώδη φάρμακα αυξάνουν δραστικά τις πιθανότητες να εμφανίσετε αρτηριακή υπέρταση - τον λεγόμενο «σιωπηλό δολοφόνο».

«Όλοι αυτοί οι υπερτασιογόνοι παράγοντες, με εξαίρεση την κληρονομικότητα και την ηλικία, που δεν μπορούν να τροποποιηθούν, σχετίζονται με τις συνήθειες και με τον τρόπο ζωής», τονίζει ο κ. Κωνσταντίνος Τσιούφης, λέκτορας της Α' Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής και υπεύθυνος της Μονάδας Υπέρτασης στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών.

«Επομένως, είναι εφικτή η αντιμετώπισή τους. Ετσι, οι υγιείς και νέοι άνθρωποι μπορούν να εξασφαλίσουν ένα μέλλον ελεύθερο από την υπέρταση και τις συνέπειές της».

Όσο περισσότερα «ΝΑΙ», λοιπόν, απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις τόσο περισσότερο κινδυνεύετε να αναπτύξετε υπέρταση:
1. Είχαν οι γονείς σας υπέρταση; Παιδιά υπερτασικών γονέων έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να γίνουν υπερτασικά, με τη μητέρα να κληροδοτεί στους απογόνους τη μεγαλύτερη προδιάθεση συγκριτικά με τον πατέρα.
Η υπέρταση είναι μία πολυπαραγοντική και πολυγονιδιακή νόσος. Δεν ευθύνεται ένα μόνο γονίδιο για την εμφάνισή της, εκτός ειδικών και σπανίων περιπτώσεων. Εκτιμάται ότι οι γενετικοί παράγοντες, σε στενή αλληλεπίδραση με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, συνεισφέρουν σε ένα ποσοστό 30-60% στην εκδήλωση της υπέρτασης _ είτε άμεσα είτε έμμεσα _ μέσω τροποποίησης της ευπάθειας των ατόμων σε κάποιον περιβαλλοντικό παράγοντα.
2.Έχετε ηλικία μεγαλύτερη των 55 χρόνων; Σήμερα γνωρίζουμε ότι υπέρταση μπορεί να εμφανισθεί σε όλες τις ηλικίες, χωρίς να εξαιρούνται η παιδική και η εφηβική. Συνήθως, όμως, υπάρχει μία σταθερή αύξηση της πίεσης με την αύξηση της ηλικίας. «Έως τα 50 - 60 περίπου χρόνια παρατηρείται μία αύξηση τόσο της συστολικής όσο και της διαστολικής πίεσης», λέει ο κ. Τσιούφης. «Μετά την ηλικία αυτή _ και λόγω σκλήρυνσης της αορτής _ η συστολική πίεση συνεχίζει να αυξάνεται, ενώ η διαστολική πίεση βαίνει μειούμενη και κατά συνέπεια αυξάνεται και η διαφορά της συστολικής από τη διαστολική πίεση».
Έχει υπολογισθεί ότι ένα άτομο με φυσιολογική πίεση στην ηλικία των 55 ετών, έχει πιθανότητα άνω του 90% να γίνει υπερτασικό στο υπόλοιπο της ζωής του. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σε προχωρημένη ηλικία όλοι γινόμαστε υπερτασικοί.
3. Είστε άνδρας; Το φύλο επηρεάζει την πίεση. Έως την ηλικία των 45 ετών, οι άντρες εμφανίζουν υψηλή αρτηριακή πίεση συχνότερα σε σχέση με τις γυναίκες. Στις ηλικίες 45-54 ετών, τα ποσοστά ανδρών και γυναικών εξομοιώνονται. Μετά την ηλικία αυτή οι γυναίκες πάσχουν από υπέρταση πιο συχνά συγκριτικά με τους άνδρες.
4. Έχετε περιττά κιλά; Το βάρος και η πίεση έχουν στενή σχέση. Όταν το βάρος σας αυξάνεται, συχνά και η πίεσή σας ακολουθεί την ίδια πορεία. «Βέβαια, αν είστε υπέρβαροι, αυτό δεν σημαίνει ότι υποχρεωτικά θα εμφανίσετε υπέρταση, αφού υπάρχουν υπέρβαροι άνθρωποι χωρίς υπέρταση», διευκρινίζει ο κ. Τσιούφης. «Να γνωρίζετε όμως ότι ο κίνδυνος να εμφανίσετε υπέρταση είναι δύο έως έξι φορές μεγαλύτερος αν έχετε αυξημένο βάρος απ' ό,τι εάν το βάρος σας ήταν φυσιολογικό». Κανονικά, πρέπει να έχετε δείκτη μάζας σώματος από 19 ώς 24. Αν ο δείκτης σας είναι από 25 ώς 29, τότε είστε υπέρβαροι και διατρέχετε αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Παχύσαρκοι θεωρείστε εάν έχετε δείκτη μάζας σώματος 30 ή παραπάνω (μπορείτε να βρείτε τον δείκτη μάζας του σώματός σας εάν διαιρέσετε το βάρος σας σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους σας σε μέτρα).
5. Έχετε αυξημένη περίμετρο μέσης; Φαίνεται ότι για την πρόληψη της υπέρτασης και γενικότερα των καρδιαγγειακών νοσημάτων, δεν έχει σημασία μόνο το πόσα κιλά ζυγίζετε, αλλά και το ποια είναι η κατανομή του λίπους σας (δηλαδή, ποιο είναι το σημείο όπου συγκεντρώνεται το περισσότερο λίπος). Έτσι, για να μάθετε εάν έχετε επιπλέον λίπος γύρω από τη μέση σας, πρέπει να μετρήσετε την περίμετρό της. Περίμετρος μέσης που είναι μεγαλύτερη από 102 εκατοστά στους άντρες και 88 εκατοστά στις γυναίκες, δείχνει ότι το άτομο εμφανίζει αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα υγείας, ειδικά αν έχει και δείκτη μάζας σώματος πάνω από 25.
6. Κάνετε καθιστική ζωή; Φαίνεται ότι η τακτική σωματική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης. Όπως δείχνει μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, η συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης μέτριας έως μεγάλης έντασης μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης σε νέους άνδρες κατά 35% σε σχέση με αυτούς που δεν ασκούνται τακτικά.
7. Τρώτε αλατισμένα τα φαγητά σας; Το αλάτι (ή αλλιώς χλωριούχο νάτριο) έχει συνδεθεί στενά με την αρτηριακή πίεση. Σε πρωτόγονες φυλές που το φαγητό δεν αλατίζεται, η υπέρταση είναι πολύ σπάνια. Στα νησιά του Σολομώντα, υπέρταση παρουσιαζόταν μόνο στους κατοίκους ενός νησιού, οι οποίοι μαγείρευαν το φαγητό τους με νερό από μία λίμνη που το νερό της ήταν γλυφό.
«Για τον ανθρώπινο οργανισμό, το αλάτι είναι η βασικότερη πηγή ενός μεταλλικού στοιχείου που λέγεται νάτριο και το οποίο _ σε συνεργασία με τα νεφρά _ ρυθμίζει την ισορροπία ανάμεσα στα υγρά του σώματος», εξηγεί ο κ. Τσιούφης. «Η ποσότητα, όμως, που χρειάζεται ο οργανισμός σας σε καθημερινή βάση είναι πολύ μικρή, μόλις 500 χιλιοστόγραμμα (mg) νατρίου, που αντιστοιχούν σε κάτι παραπάνω από ένα κουταλάκι του γλυκού αλάτι».
Ο μέσος άνθρωπος καταναλώνει πολύ περισσότερο αλάτι, περίπου 3.000 έως 4.000 χιλιοστόγραμμα (mg) νατρίου την ημέρα. Στις περιπτώσεις αυτές, τα νεφρά δεν αποβάλλουν όλο το επιπλέον νάτριο, με συνέπεια να γίνεται κατακράτηση υγρών και να αυξάνεται η πίεση.
8. Πίνετε αλκοολούχα ποτά; Το πόσο θα επηρεασθεί η πίεσή σας από το ποτό, εξαρτάται από την ποσότητα του αλκοόλ που θα καταναλώσετε. «Αν πίνετε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, τότε η πίεσή σας θα αυξηθεί και παράλληλα θα μειωθεί η αποτελεσματικότητα των αντιυπερτασικών φαρμάκων που λαμβάνετε», τονίζει ο κ. Τσιούφης. «Αντίθετα, η κατανάλωση μικρής ποσότητας αλκοόλ δεν φαίνεται να αυξάνει την πίεση. Υπάρχουν μάλιστα αρκετά στοιχεία που υποστηρίζουν ότι η μικρή ποσότητα αλκοόλ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφράγματος, γιατί επηρεάζει ευνοϊκά την HDL χοληστερίνη, τη λεγόμενη και "καλή" χοληστερίνη».
9. Καπνίζετε; Μετά το κάπνισμα ενός τσιγάρου, η πίεση αυξάνεται περίπου κατά 10mm Hg και παραμένει αυξημένη για περίπου 30 λεπτά. Καθώς μειώνεται η στάθμη της νικοτίνης, η πίεση αρχίζει να ελαττώνεται σταδιακά. Βέβαια, εάν καπνίζετε 10-20 τσιγάρα την ημέρα ή περισσότερο, η πίεση παραμένει συνεχώς σε υψηλά επίπεδα καθ' όλο το 24ωρο. Η λήψη τοξικών ουσιών (κοκαΐνη) αυξάνει την αρτηριακή πίεση και μπορεί να οδηγήσει και σε υπερτασική κρίση.
10. Έχετε άγχος; Το στρες (ψυχικό άγχος) συχνά αναφέρεται ως ένας από τους παράγοντες που προδιαθέτει σε υπέρταση. Τα επίπεδά του όμως είναι δύσκολο να μετρηθούν και οι απαντήσεις στο στρες ποικίλλουν από άτομο σε άτομο.
«Γενικά, είναι κοινή πεποίθηση ότι αν είστε άτομα ανταγωνιστικά, αγχώδη και ανυπόμονα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να αναπτύξετε υπέρταση», λέει ο κ. Τσιούφης. «Ωστόσο, υπάρχουν πολλά άτομα με τέτοιο χαρακτήρα που έχουν φυσιολογική πίεση, όπως υπάρχουν και άτομα χωρίς άγχος που έχουν υπέρταση».
11. Παίρνετε αντιφλεγμονώδη ή αντισυλληπτικά φάρμακα; Υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος από φάρμακα που αυξάνουν την αρτηριακή πίεση. «Τα σπουδαιότερα από αυτά είναι τα μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη, που λαμβάνονται πολύ συχνά από πολλούς ανθρώπους για κεφαλαλγίες, αρθροπάθειες κ.λπ. και μάλιστα αρκετά συχνά χωρίς συνταγή ιατρού», προειδοποιεί ο κ. Τσιούφης. «Σε συχνή και παρατεταμένη χορήγηση, μπορεί να προκαλέσουν σημαντική αύξηση της πίεσης ή και επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας». Επιπλέον, τα αποσυμφορητικά της μύτης (που λαμβάνονται σε περιπτώσεις κρυολογήματος), τα ανορεξιογόνα, τα κορτικοστεροειδή, τα αντικαταθλιπτικά, αλλά και κάποια από τα συμπληρώματα διατροφής, μπορεί να συμβάλουν στην αύξηση της πίεσης.
«Επίσης, η υπέρταση εμφανίζεται σε διπλάσιο ποσοστό στις γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά συγκριτικά με όσες δεν λαμβάνουν», υπογραμμίζει ο κ. Τσιούφης. «Ο κίνδυνος αυτός αυξάνει με την πρόοδο της ηλικίας, τη διάρκεια χρήσης, το αυξημένο σωματικό βάρος, το κάπνισμα και τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα των χαπιών σε οιστρογόνα και προγεστερόνη».

Αριθμοί
* Συστολική (μεγάλη) πίεση πάνω από 14 και διαστολική (μικρή) πίεση κάτω από 9 υπερδιπλασιάζει την καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα
* Η αρτηριακή υπέρταση προσβάλλει το 25% του ενήλικου πληθυσμού παγκοσμίως
* Η συχνότητά της αναμένεται να αυξηθεί κατά 60% έως το 2025 (προσβάλλοντας συνολικά 1,5 δισ. ανθρώπους)
* 1 στους 2 Ελληνες υπερτασικούς είναι υπέρβαρος και 1 στους 3 Έλληνες υπερτασικούς πάσχουν από μεταβολικό σύνδρομο δηλαδή, έχουν και διαταραχή στον μεταβολισμό του σακχάρου, αυξημένη περιφέρεια μέσης, αυξημένα τριγλυκερίδια πάνω από 150mg/dl και χαμηλή την καλή χοληστερόλη κάτω από 45 στους άνδρες και κάτω από 50 στις γυναίκες)

Άγνωστη η αιτία της υπέρτασης στο 90% των περιπτώσεων
Στη μεγάλη πλειονότητα των υπερτασικών _ 9 στους 10 _ δεν μπορεί να βρεθεί κάποια συγκεκριμένη αιτία που να προκαλεί την υψηλή πίεση και η κατάσταση αυτή ονομάζεται ιδιοπαθής υπέρταση. Σε ένα μικρό ποσοστό υπερτασικών ασθενών (3-5%), υπάρχει ένα ειδικό αίτιο που ευθύνεται για την υπέρταση, που τότε λέγεται δευτεροπαθής υπέρταση.

«Στη δεύτερη περίπτωση, τα συχνότερα αίτια είναι είτε κάποια ορμονική διαταραχή που προέρχεται κυρίως από τα επινεφρίδια (π.χ. φαιοχρωμοκύτωμα, υπεραλδοστερονισμός) είτε παθήσεις των νεφρών όπως στένωση της νεφρικής αρτηρίας ή νόσοι του νεφρικού παρεγχύματος από προηγηθείσες φλεγμονές κ.λπ.», επισημαίνει ο κ. Τσιούφης.

Σήμερα, με την πρόοδο της βιοτεχνολογίας, είναι σχετικά πολύ εύκολο να διαπιστωθεί αν υπάρχει δευτεροπαθής αιτία για την υπέρταση. «Ο εκτεταμένος, όμως, έλεγχος για τη διαπίστωση της αιτίας της υπέρτασης χρειάζεται μόνο σε πολύ περιορισμένο αριθμό υπερτασικών ασθενών, δηλαδή σε εκείνους που ο γιατρός θα υποψιαστεί από το ιστορικό τους και τη φυσική εξέτασή τους ότι έχουν ενδείξεις δευτεροπαθούς υπέρτασης», λέει ο κ. Τσιούφης. «Συχνά η αντιμετώπιση του αιτίου της υπέρτασης μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη θεραπεία της υπέρτασης ή στον καλύτερο έλεγχό της με τη χορήγηση φαρμάκων».

Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία Ρεπορτάζ: Μαίρη Κατσανοπούλου

Επιστροφή στην αρχική σελίδα