Περί Συλλογικής Ευθύνης

Επιστολή αναγνώστη

Γράφει ο Οικονομολόγος Γιάννης Σκούφιας –  8/10/2018

Στην τελευταία μου ανάρτηση με τίτλο «Τις Πταίει; 3/10/2018» προσπάθησα να δείξω ποια είναι η ΕΥΘΥΝΗ μας ως μέλη μιας κοινωνίας .. ότι δεν μπορούμε και δεν πρέπει να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας … και ότι δεν  πρέπει να συνεχίσουμε να στρουθοκαμηλίζουμε.

Ειδικά για τη φράση μου: [ Η αλήθεια είναι πάρα πολύ σκληρή, και θα την πω : Οι δήμαρχοι, αντιδήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι, πρώην αλλά και νυν, φροντίζουν πρώτα τα συμφέροντά τα δικά τους, των οικείων τους και των ψηφοφόρων τους και μετά αν μείνει χρόνος και τα συμφέροντα του Δήμου δηλ. τα δικά μας ] δέχτηκα έντονες διαμαρτυρίες από πρώην και νυν αξιωματούχους - εκπροσώπους μας στο Δήμο και μάλιστα με την παραίνεση να την ανασκευάσω διότι – κατά τη γνώμη τους - δεν ευθύνονται όλοι.

Για το λόγο αυτό είμαι υποχρεωμένος να δώσω τις απαραίτητες εξηγήσεις μέσω ενός απλού παραδείγματος για το θέμα «Συλλογική Ευθύνη».

·        Πάμε σε μια παραλία στις 7 το πρωί κάποια μέρα του καλοκαιριού.

·        Άδεια, πεντακάθαρη, χρυσή άμμος, κρυστάλλινα νερά.

·        Όλη την ημέρα πέρασαν από εκεί, μερικές εκατοντάδες άνθρωποι να κάνουν το μπάνιο τους.

·        Φεύγοντας, αφού μάζεψαν τις ομπρέλες τους,  άφησαν πίσω τους μια παραλία σκουπιδότοπο. Με χιλιάδες αποτσίγαρα φυτεμένα στην άμμο, με πλαστικά μπουκάλια διάσπαρτα και ανακατεμένα με τενεκεδάκια αναψυκτικών, με νάιλον σακούλες, κλπ

·        Οι πλαστικοί κάδοι για τα απορρίμματα που τοποθέτησε κάποτε ο Δήμος, να είναι είτε  άδειοι είτε προκλητικά γεμάτοι γιατί κανένας δεν τους αδειάζει.

·        Και ερωτώ:

·        Εδώ δεν υπάρχει μία Συλλογική Ευθύνη που προκύπτει από τη σύνθεση της συμπεριφοράς ενός εκάστου χωριστά η οποία όμως τελικά καταλήγει σε Μαζική;

·        Και αλήθεια…

·        Πως άραγε δεχόμαστε διάφορες άλλες Συλλογικότητες ηρωικές όπως τις «συλλογικές κατακτήσεις του λαού» ή «μαζί θα νικήσουμε» ή «ο λαός θα δώσει την απάντηση» ενώ την ίδια στιγμή απορρίπτουμε την ίδια συλλογικότητα σε όσα μας ενοχλούν;

Είναι σημαντικό όμως να ξεχωρίσουμε την ΕΥΘΥΝΗ από την ΕΝΟΧΗ και αξίζει να τονιστεί με απόλυτη σαφήνεια. Μπορεί κάποιος να θεωρηθεί υπεύθυνος για πράγματα που δεν έχει κάνει αλλά δεν μπορεί να θεωρηθεί ένοχος για πράγματα που συνέβησαν χωρίς να συμμετέχει ενεργά σε αυτά.

Αυτό στο οποίο θέλω να καταλήξω είναι μια σαφέστερη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ΕΥΘΥΝΗ που είναι πολιτική / συλλογική  και στην ΕΝΟΧΗ που είναι ηθική / προσωπική.

-----------------

ΥΣΤ.

1.    Ιστορικά, την έννοια ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ την βρίσκουμε για πρώτη φορά στην Ελληνική Μυθολογία με τον Κατακλυσμό του Δευκαλίωνα όπου ο Δίας εξολοθρεύει όλους τους ανθρώπους λόγω της διαφθοράς τους και σώζει μόνο τον Δευκαλίωνα και τη γυναίκα του Πύρρα.

2.    Δεν υιοθετώ τη φράση του Πάγκαλου «μαζί τα φάγαμε» γιατί είναι διχαστική και εξοργιστικά αφελής. Αλλά. Όχι, δεν τα «φάγαμε μαζί». Αλλά, «μαζί, σκατά τα κάναμε». Είτε γιατί συνηγορήσαμε, είτε γιατί σιωπήσαμε. Η σιωπή είναι ΕΥΘΥΝΗ αλλά δεν είναι ΕΝΟΧΗ.

3.    Αν κάποιος πιστεύει ότι κάπως αλλιώς έχουν τα πράγματα, θα χαρώ να διαβάσω την άποψή του επ' αυτού. Ουδείς, εξ’ άλλου, μπορεί να είναι κάτοχος της μιας και μόνης αλήθειας και η ανταλλαγή τεκμηριωμένων απόψεων είναι ευλογία αυτή την τόσο κρίσιμη εποχή.

«««««««««««««««